Neiskoen

Algemeen 2020

Ontwikkeling Nei Skoen

Nei Skoen is Helmonds voor nieuwe schoenen en staat voor het creëren van kansen en mogelijkheden voor mensen met psychische en sociale kwetsbaarheden, uiteenlopende beperkingen of complexe problemen. Het is een Helmonds initiatief dat gericht is op het versterken van zelfhulp en ervaringsdeskundigheid.

In 2016 vroeg de gemeente Helmond aan Stichting Nei Skoen om mee te doen aan een aanbesteding gericht op het versterken van zelfhulp en ervaringsdeskundigheid in Helmond. De tender werd in 2017 aan Nei Skoen gegund. Kenmerkend voor een tender is dat er een overeenkomst gesloten wordt tussen aanbieder (Nei Skoen) en opdrachtgever (de gemeente Helmond). Deze opdracht is gebaseerd op een plan van aanpak dat vooraf wordt ingediend. In dit plan is exact datgene beschreven dat uiteindelijk ook gerealiseerd is qua inhoud, vormgeving en outcomes. Zo zijn in dit plan  ook concreet de criteria opgenomen die aangeven wat er gepresteerd moet worden. In dit geval gaat het om het in contact komen met 120 kwetsbare Helmonders die niet of moeilijk door reguliere hulpverleningsorganisaties in zorg genomen worden.

Inspiratie

Nei Skoen liet zich inspireren door Recovery Colleges in Londen maar ook door soortgelijke initiatieven uit de VS: de zgn. Recovery Learning Communities (RLC) zoals we die in de VS kennen.  Opgezet vanuit dezelfde uitgangspunten maar de nadruk ligt hierbij ook op community. Nei Skoen is een gemeenschap waar mensen zich met elkaar verbonden voelen en noemt zich dan ook Recovery Learning Community. Een belangrijk aspect hiervan is: iederéén is welkom. Deelnemers spreken van een familie, en er ontstaan spontaan contacten ‘buiten Nei Skoen om’. En moet het nou weer in het Engels? Jawel: zo houden we aan de ene kant de verbinding in stand met de initiatieven in de VS die ons geïnspireerd hebben, daarnaast is het gewoon niet mooi te vertalen. Ter verduidelijking hangt er een bord in Nei Skoen waarop staat: Recovery Learning Community; samen herstellen, samen leren, samen ontwikkelen.

De locatie op de Hoofdstraat 133

Na veel pogingen om een pand te krijgen werd op de vrije markt een voormalige bejaardensoos gehuurd van 400 vierkante meters met een buitenplaats van ook 400 vierkante meters. Nei Skoen kent één grote centrale ruimte, die prima geschikt is om verschillende soorten activiteiten tegelijk te laten plaats vinden. Centraal in de ruimte staat een podium met allerlei muziekinstrumenten die uitnodigen tot gebruik. Veel bezoekers komen binnen en gaan spontaan zingen of gitaar spelen of drummen, want: toegankelijkheid is belangrijk. Achter in de ruimte bevindt zich een geluidsdichte ruimte waarin een muziekstudio werd ingericht waarin ook muziek kan worden opgenomen en les kan worden gegeven. Er is daarnaast een aparte ruimte waarin zelfhulpgroepen bij elkaar komen. Dit gebeurt zes avonden per week en een ochtend. De verwachting is dat er nog meer groepen zullen ontstaan. Want: het ‘hosten’ van deze groepen blijkt een groot succes: waar de groepen in het begin uit zo’n 8 personen bestonden zitten er nu soms 35 man rond de ronde tafel. Dat deze tafel rond is, is ook min of meer uniek. Het gevolg hiervan is dat er niemand aan het hoofd zit (een zelfhulpgroep kent geen leiders) en dat iedereen de anderen in de ogen kan kijken. Deze fijne ruimte wordt bijzonder op prijs gesteld.

Werkzame ingrediënten

uitgangspunten bij de vormgeving van Nei Skoen:

 

De RLC is opgezet met een aantal uitgangspunten die ervoor moeten zorgen dat deze ook echt voor iedereen toegankelijk is en er een heel diverse samenstelling van deelnemers ontstaat:

  • Nei Skoen is volledig ‘peer run’: zij wordt geheel gedraaid door ervaringswerkers met ervaring op allerlei gebieden. Dit is al een belangrijke manier waarop wij zelfhulp en ervaringsdeskundigheid in Helmond vormgeven: geheel gerund door ervaringsdeskundigen en alles op vrijwillige basis.
  • Iedereen is welkom: Het bereiken van de doelgroep (kwetsbare Helmonders die niet door andere organisaties bereikt worden) realiseert Nei Skoen via de volgende strategie: door zich daar niet op te richten. Nei Skoen gaat voor diversiteit en sociale inclusie voor iedereen en richt zich niet op doelgroepen. Vandaar dat bij Nei Skoen allerlei mensen binnen komen: jong, oud, dik, dun en met en zonder allerlei vormen van ‘rugzakjes’. Dit uitgangspunt is cruciaal omdat de deelnemers niet het gevoel hebben dat ze in een voorziening komen die speciaal is ingericht voor mensen met specifieke problemen. Hier hangt nauw mee samen dat een RLC een stigmavrije plek biedt. Sigrid van Iersel, die een artikel over Nei Skoen schreef, beschrijft het als volgt: Wie of wat je bent doet er niet toe. Iedereen – kwetsbare en minder kwetsbare mensen – is welkom bij deze laagdrempelige ontmoetingsplaats. Je komt er binnen, hangt je rugzakje, etiket of diagnose aan de kapstok, en je bent gelijk aan de anderen (Van Iersel, 2018). Bij Nei Skoen krijgt dit ook letterlijk vorm: bij de ingang hangt een kapstok waaraan niet alleen jassen kunnen worden opgehangen. Er zijn ook kaartjes aanwezig waarop deelnemers en bezoekers die dingen kunnen opschrijven die zij achter willen laten: in feite allerlei vormen ven etiketten. Denk bijv. aan titels, diagnoses en handicaps. Verder streeft Nei Skoen naar een drempelloze toegang: er wordt alleen om een voornaam gevraagd, er worden geen gegevens vastgelegd of uitgewisseld, en deelname aan alle programma’s is kosteloos. Hierdoor worden voorwaarden gecreëerd die het mogelijk maken dat er bezoekers en deelnemers komen die op andere plekken zeker niet binnen lopenVan Iersel schrijft verder: ‘Nei Skoen biedt een ontmoetingsplek aan mensen die tussen wal en schip vallen of die bij traditionele en formele hulpverleningsorganisaties te boek staan als zorgmijders. De aanpak van Nei Skoen is onconventioneel, eigenzinnig en veelbelovend’.
  • Werken vanuit tradities: Er zijn geen huisregels. De sfeer, cultuur en omgang krijgen vorm op basis van zogenaamde tradities. Deze tradities zijn een bewerking van de tradities die al 80 jaar binnen zelfhulpgroepen hun succes bewijzen. Deze tradities helpen om de omgang met de buitenwereld vorm te geven en om de herstelprincipes op allerlei manieren in de cultuur en werkwijze in te brengen. Deze tradities zijn van doorslaggevend belang gebleken bij de ontwikkeling van Nei Skoen. Zo maakt Nei Skoen geen reclame om deelnemers te trekken maar werkt zij op basis van aantrekkingskracht. Dat blijkt een solide basis voor een goede instroom. Nei Skoen mengt zich niet in publieke debatten en dat heeft tot gevolg gehad dat de oorspronkelijke onrust rond de komst van Nei Skoen in een rustige buitenwijk van Helmond snel voorbij was. Nei Skoen is volledig autonoom en dat is in het overleg met bijvoorbeeld de gemeente een sterk punt gebleken. Zo heeft Nei Skoen in eerste instantie de overeenkomst met de gemeente teruggegeven omdat zij niet tevreden was over de samenwerking. Dit leidde al snel tot betere afspraken.
  • Alles is open(baar): Er wordt binnen de Recovery Learning Community gewerkt vanuit een volkomen openheid. Er zijn geen geheimen en iedereen mag over alles meepraten. Dit meepraten doen we in zgn. bubbels: korte bijeenkomsten van maximaal een kwartier waarin 1 of 2 punten worden besproken. Wat aan persoonlijke zaken binnen de bubbel besproken wordt blijft binnen de bubbel. Zijn er bezoekers dan wordt hen dit uitgelegd en worden zij uitgenodigd om ook mee te doen. Ook hier geldt dus: geen geheimen en iedereen kan over alles meepraten. Zo werd er bijvoorbeeld gesproken over hoe om te gaan met de verkoop van kunst. Er zijn deelnemers die prachtige kunst maken die ook verkocht wordt. Deelnemers hebben vaak een bijstandsuitkering waardoor extra inkomsten niet geïncasseerd kunnen worden. Een uitgangspunt is dat kunst die gemaakt wordt eigendom van de kunstenaar is, en niet van Nei Skoen. In een bubbel werd een werkzame oplossing bedacht. Hieraan werd ook deelgenomen door deelnemers die zelf geen kunst maken.

 

  • Aan deelname is geen verplichte financiële bijdrage verbonden: Zo kan iedereen vrij deelnemen. Dit is een belangrijke voorwaarde omdat veel deelnemers met minimale gelden (een paar tientjes per week) rond moeten komen. Nei Skoen zorgt voor alle middelen en materialen die deelnemers nodig hebben om aan hun passie te werken. Ook koffie, thee en maaltijden zijn gratis. Er is een zgn. 7de traditie pot: een pot waarin iedereen die binnenkomt mag bijdragen naar vermogen.  Heb je geen geld dan draag je niets bij; heb je wel geld dan draag je bij wat je kunt en wilt missen. Wanneer Nei Skoen trainingen aan professionele organisaties verzorgt, hanteert zij dezelfde 7de traditie pot. Organisaties kunnen dan zelf bepalen wat zij geven.
  • Anonimiteit is bijzonder belangrijk: Nei Skoen registreert alle mensen die binnen komen alleen met hun voornaam. Zo houden we zicht op de mensen die er komen: deelnemers, bezoekers, hulpverleners etc. Aan de gemeente leveren we alleen aantallen aan. Er wordt verder niet gewerkt met een indicatie en gegevensopslag. Nei Skoen communiceert ook met geen enkel andere persoon of instantie over deelnemers. Een belangrijk uitgangspunt hierbij is: ‘wij spreken niet over andere mensen als die er niet bij zijn’. Dit is wel eens lastig voor hulpverleners die op bezoek komen maar het wordt hen snel duidelijk gemaakt hoe belangrijk dit is: een aantal deelnemers zou niet terugkomen als Nei Skoen dit anders zou doen.
  • Wat gebeurt er bij Nei Skoen:Pijlers onder Nei Skoen: Bij bovenstaande uitgangspunten baseert Nei Skoen zich qua werkwijze op de principes van Zelfhulp en op die van Steunend Relationeel Handelen (SRH: den Hollander en Wilken, 2019). Alles draait om presentie- herstel- en krachtgericht werken. Veel van de kernelementen van SRH zien we bij Nei Skoen terug: compassie en aandacht, hoop en vertrouwen, erkenning en ontwikkeling van eigen identiteit, kwaliteiten en talentontwikkeling, bevestiging en versterking van autonomie, positieve relaties, verbondenheid, zingevende activiteiten en sociale rollen. Nei Skoen biedt een ‘weldoende omgeving’, met de materiële bronnen die nodig zijn voor ontmoeting en ontplooiing. Zij doet dit door zich te organiseren op werkprincipes uit de zelfhulp zoals anonimiteit, iedereen is welkom en: de nieuwste deelnemer is altijd de belangrijkste. Nei Skoen startte in mei 2017. In negen maanden tijd is de vrijplaats volledig tot ontwikkeling gekomen. De ruimte waarin het RLC is gevestigd werd door de deelnemers geheel getransformeerd tot een kleurrijke omgeving die in niets doet denken aan een institutionele omgeving. Zo werden tafels en andere meubels getimmerd. Dit volgens het Amerikaansen model van ‘the Living Museum: de kunst vind je niet alleen op doeken maar bijv ook op het plafond. Alles kan tot kunst worden getransformeerd. Al snel kwam er een groot aantal deelnemers en bezoekers die allemaal aangeven dat Nei Skoen een fijne warme welkome plek biedt waar je kunt doen en laten wat je wilt, al naar gelang wat je passie is. Er ontwikkelden zich vooral veel activiteiten rond muziek en kunst.

     

    Daarnaast worden er trainingen gegeven zoals Herstellen doe Je Zelf, een training in het Vertellen van je Herstelverhaal, een training aan wijk professionals (huisartsen, onderwijzers, opbouwerkers etc.) en in het opzetten van een workshop ‘op zijn Nei Skoens’.

Integratie in de wijk

Inmiddels vinden de activiteiten niet alleen meer in het centrum zelf plaats. Nieuwe initiatieven betreffen activiteiten om samen met netwerkpartners zoals de GGz en de Maatschappelijke Opvang op meerdere locaties in andere delen van Helmond initiatieven te starten. Concreet is dit al uitgewerkt naar activiteiten binnen het Clara Klooster (een activiteiten locatie van de GGz Oost Brabant) waar Nei Skoen 1 middag per week activiteiten uitvoert. Hier wordt vooral muziek gemaakt. 

Daarnaast is Nei Skoen volledig geïntegreerd in de wijk: de kinderen van de buren komen spelen. Er worden ook activiteiten voor kinderen georganiseerd zoals Sinterklaasfeest en een minidisco voor kinderen die niet op vakantie kunnen. Buurtgenoten vervullen ook kerntaken bij Nei Skoen in het beheer, ontvangen van gasten etc. Daarnaast wordt de mooie locatie van Neiskoen graag gebruikt door netwerkpartners voor bijeenkomsten, team uitjes etc.

De Wandelvereniging Mierlo Hout komt regelmatig op de koffie met gebak

Ook dit blijkt een geslaagde manier om vorm te geven aan sociale inclusie omdat alle doelgroepen ‘door elkaar’ aktief zijn mbt het verbeteren van de woon- en leef kwaliteit in de wijk.

Nei Skoen beschouwt zelf haar plaats en rol in de wijk als haar grootste succ6: zij participeert in allerlei organen, er komen buren en wijkbewoners binnen en Nei Skoen is volwaardig onderdeel van de wijk Mierlo Hout.

Onderzoek Fontys Hogeschool naar werkzaamheid Nei Skoen

Er is door Fontys Hogeschool (in opdracht va de gemeente Helmond) een longitudinaal onderzoek uitgevoerd naar de werkzaamheid van Nei Skoen. Dit onderzoek werd op 2 manieren uitgevoerd:

  • Participerende observatie: de onderzoekster kwam op bezoek en registreerde wat ze hoorde en zag
  • Individuele metingen. Hierbij werd gebruik gemaakt van het meetinstrument ‘Kwaliteit van leven profiel’ ontleend aan het SRH (Steunend Relatiegericht Handelen

Conclusies zoals weergegeven in het onderzoeksrapport (Thal-Mols, J. (2019):

Nei Skoen profileert zich duidelijk als de laagdrempelige stigmavrije ontmoetingsplaats die zij wil zijn.

Nei Skoen noemt zich een Recovery Learning Community naar Amerikaans voorbeeld. Kwetsbare burgers en hun naastbetrokkenen vinden hun weg door mond-tot-mondreclame,  via een andere deelnemer of vanuit een doorverwijzing van een professional uit de formele zorg. Anderen vinden hun weg puur op basis van ‘aantrekkingskracht’ en ‘nieuwsgierigheid’ op basis van ‘horen zeggen’. Tijdens de interviews en persoonlijke gesprekken benoemen nagenoeg álle respondenten dat ze zich sinds lange tijd weer “écht welkom voelen” en “écht zichzelf kunnen zijn”.

Op deelnemersniveau draagt Nei Skoen positief bij aan individuele herstelprocessen van mensen met psychische en sociale kwetsbaarheden. Daarnaast is Nei Skoen bijzonder proactief in verschillende vormen van regionaal partnerschap. Nei Skoen investeert zorgvuldig in de mogelijkheden voor samenwerking met netwerkpartners in het bestaande reguliere aanbod van zorg en welzijn in Helmond. In de eigen rapportages geeft Nei Skoen een compleet, transparant en realistisch beeld van hoe zij vormgeven aan (zelfhulp)interventies, de stigma-vrije ontmoetingsplaats en de Recovery Learning Community. Wij typeren Nei Skoen als een sociaal maatschappelijk initiatief dat vanuit ervaringsdeskundigheid is ontstaan, waar deelnemers uiting geven aan hun passie. Bij Nei Skoen willen, kunnen en mogen mensen ontplooien als volwaardige burgers die (weer) meedoen in de maatschappij.